Türk Tahkim Akademisi tarafından geliştirilen ‘Tahkimde Hakemlerin Bağımsızlık ve Tarafsızlığının Sağlanması Konusunda Şeffaflığa İlişkin Kılavuz İlkeler’, bugün düzenlenen imza töreniyle yürürlüğe girdi. Konu hakkında konuşan Yargıtay 1’inci Başkanvekili ve Hukuk Genel Kurulu Başkanı Adem Albayrak, “Tahkimde ufak da olsa bir güven sorunu oluyor. ‘Hakeme güvenilebilir mi, hakem güvenilir mi?’ İşte bu ilkelerin temel amacı, bu güvenin ve şeffaflığın tam şekilde sağlanması. Yani o küçük güven sorununu ortadan kaldırarak her yönüyle dört dörtlük bir yargılama uygulaması, tarafsızlık ve bağımsızlık ortaya koyabilir miyiz diye düşündük” dedi.
Türk Tahkim Akademisi tarafından hazırlanan kılavuzun imza töreni, İstanbul Finans Merkezi’nde gerçekleştirildi. Törende; Yargıtay 1’inci Başkanvekili ve Hukuk Genel Kurulu Başkanı Adem Albayrak, Yargıtay 9’uncu Hukuk Dairesi Başkanı Doç. Dr. Seracettin Göktaş ve İbn Haldun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Atilla Arkan açılış konuşmalarını yaptı. Ardından Prof. Dr. Ali Yeşilırmak, kılavuzun gelişim süreci, uluslararası referans çerçevesi ve Türkiye tahkim ekosistemine getireceği yenilikleri anlattı.
Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, İbn Haldun Üniversitesi ve İstanbul Ticaret Üniversitesi himayesinde hazırlanan kılavuz; Türkiye’nin uluslararası tahkimde güven, şeffaflık ve hesap verebilirlik standartlarını yükseltmeyi, ülkenin yatırımcı dostu hukuki altyapısını güçlendirmeyi ve tahkim yargılamalarında hakemlerin bağımsızlığı, tarafsızlığı ve öngörülebilirliği konusunda ortak standartlar getirerek uygulamada yeknesaklık sağlamayı amaçlıyor. Yargı camiası, tahkim merkezleri, uygulayıcılar ve akademisyenlerin katkısıyla hazırlanan kılavuz; Uluslararası Barolar Birliği (IBA), Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) ve Birleşmiş Milletler Ticaret Hukuku Komisyonu’nun (UNCITRAL) güncel kuralları temel alınarak geliştirildi.
‘TAHKİMDE HAKEMLERİN TARAFSIZLIĞI İÇSEL BİR İNANÇ MESELESİ’
Yargıtay 1’inci Başkanvekili ve Hukuk Genel Kurulu Başkanı Adem Albayrak, tahkimde hakemlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığına ilişkin ilkelerin ciddi bir emeğin ürünü olduğunu belirterek, “Bu kılavuz, çok ciddi bir çalışmanın ve yoğun bir mesainin sonucunda ortaya çıkan bir ilkeler bütünüdür. Tahkimin tüm unsurları, uygulayıcıları, bu konuya kafa yoran, yazan, çizen, uygulayan herkes sürece dahil edilmiştir. Hiç kimse ötekileştirilmeden, tüm tarafların katılımıyla yapılan tartışmalar sonucunda belli bir noktaya gelinmiştir” dedi.
Albayrak, belirlenen ilkelerin uluslararası metinlerden ilham almakla birlikte Türk hukuk kültürüne özgü biçimde geliştirildiğini vurgulayarak, “Uluslararası metinler dikkate alındı ancak sadece bunlardan ibaret kalmadık. Türk insanının niteliği, davranış biçimleri ve kültürel özellikleri göz önünde bulundurularak bize özgü ilkeler belirlemeye çalıştık. Ortaya çıkan metin, yoğun bir emeğin ve titiz bir çalışmanın ürünüdür” ifadelerini kullandı.
‘HAKEME GÜVEN SORUNU ŞEFFAFLIKLA GİDERİLMELİ’
Albayrak, tahkim süreçlerinde zaman zaman güven sorunları yaşandığına dikkat çekerek, “Aslında yasal düzenlemelerimizde, hem HMK’nın 417’nci maddesinde hem de Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun 7’nci maddesinde hakemlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı yer alıyor. Ancak bu ilkeler, daha derin ve açık şekilde belirlenmeli. Tahkimde ufak da olsa bir güven sorunu oluyor. İşte bu ilkelerin temel amacı, güvenin ve şeffaflığın tam anlamıyla sağlanmasıdır” dedi.
Albayrak, tarafsızlık ve bağımsızlığın yalnızca yasal değil, içsel bir durum olduğunu belirterek, “Yargılama faaliyeti yürüten bir hakim ya da hakem, kendini tarafsız hissetmiyorsa, hangi yasal düzenleme olursa olsun tarafsız olamaz. Bu içsel bir meseledir. ‘Ben tarafsızım, ben bağımsızım.’ diyebilmeli ve hiçbir etkinin altına girmemelidir” diye konuştu.
Hakemlerin yalnızca tarafsız olmalarının değil, tarafsız görünmelerinin de esas olduğunu vurgulayan Albayrak, “Bir hakemin tarafsız olması yetmez, aynı zamanda tarafsız görünmesi gerekir. Hakem, kişisel ilişki kurduğu anda tarafsızlığını yitirmese bile tarafsız görünümünü kaybeder. Bu nedenle, ilkelerden biri olarak ‘tek taraflı iletişim yasağı’ ilkesini belirledik” dedi.
‘TAHKİME YARGININ SICAK BAKMASI GEREKİR’
Yargının tahkime yaklaşımının belirleyici olduğunu ifade eden Albayrak, “Tahkimin gelişmesi için yargı organlarının tahkime sıcak bakması gerekir. Yargı tahkime mesafeli veya olumsuz yaklaşırsa, bu kurumu geliştirmek mümkün olmaz. Tahkim, ülkemizde kabul edilmiş bir kurum olduğuna göre, yargının da yorumlarını bu yönde yapması gerekir. Bu toplantının, Türk tahkimini daha ileri bir noktaya taşıyacağına, Türk ekonomisinin güçlenmesine ve yatırımcıların güvenle Türkiye’yi tercih etmesine katkı sağlayacağına inanıyorum” ifadelerini kullandı.
‘KILAVUZ İLKELER TAHKİM YARGILAMASINDA GÜVENİ ARTIRACAK’
Yargıtay 9’uncu Hukuk Dairesi Başkanı Doç. Dr. Seracettin Göktaş, kılavuz ilkelerin tahkim süreçlerinde şeffaflık ve güven ortamını güçlendireceğini belirterek, “Bu ilkeler, yargılama süreci için gerekli olan şeffaflığın sağlanmasına ve bildirim yükümlülüğünün etkili biçimde uygulanmasına büyük katkı sunacaktır” dedi.
Göktaş, kılavuzun etik temelde inşa edildiğini vurgulayarak, “Şeffaflık ilkesi çerçevesinde yerine getirilen bildirim yükümlülüğü, hakemlerin tarafsızlık ve bağımsızlık yükümlülüklerine riayet etmelerini sağlayacak; adil yargılama ve toplumsal güveni güçlendirecektir. Bu kılavuz, hakemlerin bağımsızlığını etik temeller üzerine inşa ederek adil yargılama, şeffaflık, tarafsızlık ve yetkinlik gibi temel ilkelerin görünür hale gelmesini sağlayacaktır” diye konuştu.
‘TÜRKİYE’NİN ULUSLARARASI TAHKİMDEKİ GÜCÜ ARTIYOR’
İbn Haldun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Atilla Arkan, Türkiye’nin uluslararası tahkim alanındaki kapasitesinin giderek arttığını belirterek, “Türkiye’nin uluslararası arenadaki gelişmesine paralel olarak, uluslararası tahkimde de ihtiyacımız artıyor. Türk taraflarının tahkime başvuru sayısındaki artış bunu gösteriyor” dedi.
Arkan, geçmişte tahkime başvuruların oldukça düşük olduğunu hatırlatarak, “Otuz yıl önce bir elin parmaklarını geçmeyen tahkim başvuruları, bugün Türk tarafları açısından giderek artıyor. Türk şirketlerinin ve taraflarının menfaatlerinin korunması, ülkenin gücü ve geleceği açısından büyük önem taşıyor. Bu çalışmalar, uluslararası tahkimde kapasitemizin ve entelektüel birikimimizin artışı anlamına geliyor” ifadelerini kullandı.
KILAVUZ İLKELERİNE KURUM TEMSİLCİLERİ İMZA ATTI
Konuşmaların ardından imza törenine geçildi. Türk Tahkim Akademisi çatısı altında hazırlanan “Tahkimde Hakemlerin Bağımsızlık ve Tarafsızlığına İlişkin Şeffaflık Kılavuz İlkeleri öne; İstanbul Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ITOTAM) adına Prof. Dr. Ali Yeşilırmak, İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) adına Av. Yasin Ekmen, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) UYUM Arabuluculuk ve Tahkim Merkezi adına Av. Talha Engin Travaç ve Enerji Tahkim Merkezi (EDAC) adına Av. Arsin Demir imza attı.
